Tekst: Tim van Erp
Foto: Jon Haywood
Sarah Trecia wist niet wat haar overkwam toen ze voor het eerst Pride vierde in Amsterdam. Al die vrolijke, vrije mensen. En de politie nam aan de festiviteiten deel. Dat is in haar thuisland Uganda wel anders. Sarah moest vanwege haar geaardheid vluchten.
Vanuit het azc in Almere spreekt Sarah Trecia op heldere, welbespraakte wijze over alles wat ze heeft meegemaakt. Ze houdt echter scherp in de gaten wat ze wel en niet kwijt wil. Sommige dingen zijn te rauw, te pijnlijk. En bij alles wat ze zegt op het internet, is er een kans dat mensen in haar thuisland Uganda dat ook te zien krijgen.
In Uganda is het notoir slecht gesteld met lhbtq+-rechten. Feitelijk zijn ze non-existent. Het Afrikaanse land kwam in mei 2023 in het nieuws omdat het een van de strengste anti-lhbtq+-wetten ter wereld invoerde. Daarvóór was de situatie voor lhbtq+’ers al slecht: zo was seks tussen mensen van hetzelfde geslacht reeds strafbaar. Nu werd die wet verder aangescherpt. Voor homoseksuele handelingen kun je levenslang krijgen. Op specifieke ‘verergerde’ homoseksuele handelingen, zoals gemeenschap met iemand die hiv-positief is, staat in het land de doodstraf. Dat geldt ook wanneer je meer dan eens wegens homoseksualiteit bent veroordeeld. Daarnaast riskeer je maximaal twintig jaar wanneer je homoseksualiteit ‘promoot’, wat het werk van bijvoorbeeld lhbtq+-rechtenactivisten of hulpverleners strafbaar maakt.
Het is helder waarom Sarah haar woorden zorgvuldig kiest. Maar veel woorden heeft ze niet nodig om een stem te geven aan queer vluchtelingen en een indringend beeld te schetsen van haar eigen verhaal. De 26-jarige is naar Nederland gevlucht nadat zij in haar thuisland werd betrapt met een andere vrouw. “Ik kwam hierheen, maar het is haar niet gelukt om te vluchten. Ze is gearresteerd. Voor zover ik weet zit ze nu, bijna twee jaar later, nog steeds vast.”
Gezien de Ugandese wetgeving is de kans groot dat de vrouw in kwestie de rest van haar leven in de gevangenis spendeert. Sarah heeft geprobeerd contact te houden met de familie van de vrouw, maar die wil eigenlijk geen contact met haar. Van de huidige situatie is ze dus niet op de hoogte. Maar ze weet wel: “Gearresteerd worden is het makkelijke deel. Als de politie je oppakt voor de menigte je gevonden heeft, tenminste. De bevolking in Uganda is extreem homofoob. Mob justice, waarbij een boze menigte het heft in eigen handen neemt en iemand die in hun ogen iets slecht heeft gedaan in elkaar slaat, komt veel voor.”
Wentworth Miller
“Ik probeerde het níet te zijn, maar als tiener wist ik al dat ik anders was”, vervolgt Sarah. “Ik probeerde ertegen te vechten, ertegen te bidden. Dat werkte natuurlijk niet. Ik heb het altijd geheim gehouden, dat ik lesbisch ben. Een andere optie is er niet. De meeste mensen zoals ik vluchten. Ik kende ook bijna geen andere mensen zoals ik, want je kunt er nauwelijks achterkomen wie queer is; haast niemand zal dat met je delen, het is te gevaarlijk. Er zijn wel wat underground groepjes, maar het duurt heel lang voor je genoeg vertrouwen hebt opgebouwd om daarin te worden toegelaten.”
Toen ze wat ouder werd, besefte Sarah dat er niets mis met haar is. “Dankzij het internet vooral. Daar las ik bijvoorbeeld over beroemdheden die gay zijn. Ik ben groot fan van Prison Break. Toen ik erachter kwam dat Wentworth Miller op mannen valt, dacht ik: wacht eens even, ik ben niet de enige! Datzelfde gold voor Ellen DeGeneres, met wie ik geobsedeerd was. Wat ik online las, strookte niet met wat mij mijn hele leven was verteld: ‘Dit is niet juist, dit kun en mag je niet zijn.’”
Haar familie weet door het gebeurde inmiddels dat zij lesbisch is. Met een neef heeft Sarah nog contact, verder met niemand. “Ze willen me niet zien.” Sarah valt even stil. “Gelukkig is er in Amsterdam een organisatie waar andere queer vluchtelingen en ik terecht kunnen met vragen of problemen, Queer to Support. Ik ben daarnaast in therapie, een keer per week ga ik daarheen. Daar heb ik veel aan, mentaal ging het niet erg goed met me toen ik hier net aankwam. Verder hou ik er niet zo van om over mijn eigen problemen te praten. Elke bewoner op het azc heeft zijn eigen dingen aan zijn hoofd. Niemand is hier zonder reden.”
Tijdens Pride gaat Sarah wel praten over wat ze heeft meegemaakt. Dat deed ze vorig jaar eveneens: toen voer ze mee op de Femmazing-boot en werd ze geïnterviewd voor een korte video. Misschien dat dat de organisatie van Pride Amsterdam ertoe bewoog haar dit jaar te vragen als ambassadeur, denkt ze. “De exacte plannen zijn nu nog niet bekend, maar ik ga in elk geval mijn verhaal vertellen in interviews in de hoop andere mensen te inspireren. Hoe dan ook is dit voor mij huge. Ik had nooit verwacht hiervoor gevraagd te worden. Ik vind het ook spannend. Allereerst omdat ik social anxiety heb en straks voor groepen moet spreken, over mijzelf nota bene. Maar dat komt goed, ik focus meestal op een punt op de muur zodat ik niemand in de ogen hoef te kijken, zo is het makkelijk.”
Dapper, maar ook kwetsbaar
Er is nog een reden voor die zenuwen. “Dat mijn gezicht overal te zien zal zijn, is voor mij erg spannend. Misschien dat iemand thuis het te zien krijgt. En in Nederland wonen ook Ugandezen die homofoob zijn. Kan ik hierna me nog gezellig onder landgenoten begeven, bijvoorbeeld op het azc? Ik weet het antwoord op de vraag niet. Maar dit is in elk geval een mogelijkheid om te zijn wie ik ben en om te staan voor andere mensen zoals ikzelf.”
Dapper en kwetsbaar gaan hand in hand, zo blijkt uit Sarahs verhaal. “Ik moet mezelf de vraag stellen hoeveel van mezelf ik wil laten zien. Daar ga ik goed over nadenken, maar tegelijkertijd wil ik niet in angst leven. Die angst moet ergens stoppen, maar dat is work in progress.”
Naast haar toespraken gaat Sarah ook keihard geníeten met Pride. Want waar ze het meest naar uitkijkt, is op de boot staan. “Het liefst sla ik de komende maanden over en spring ik meteen daarheen”, lacht ze. “Toen ik vorig jaar meevoer, wist ik niet wat me overkwam. Al die vrolijke, vrije mensen die jou toejuichen en die samen feestvieren zonder over hun schouder te kijken. Dat was voor mij heel vreemd, vooral dat de politie deel ervan uitmaakte. Het opende een nieuw wereldbeeld voor mij. Ik heb vol verwondering om me heen staan kijken. Als je opgroeit in Uganda, kun je je dit bijna niet voorstellen.”
Al gaat het haar prima af, ze vindt het lastig om dat onder woorden te brengen, zegt ze. “Het is alsof iemand die nooit vrede heeft meegemaakt probeert uit te leggen hoe dat is aan iemand die nooit oorlog heeft meegemaakt. Ik stond echt perplex.” Momenteel is Sarah in afwachting van haar gesprek met de IND, daarna pas beslist die of zij in Nederland mag blijven. “Ik wacht af. Een vriendin hier in Nederland gaf mij een ring waarvan ze zei dat die een teken van voorspoed was. Zij had die ring al jaren en vond dat ik het geluk harder nodig had dan zij. Ongelooflijk bijzonder. Daarom draag ik de ring in mijn portret als Pride-ambassadeur als mijn verborgen liefdesboodschap.”
Pride ambassadeur sinds 2025
Bekijk alle Pride ambassadeurs.